De opkomst van ‘bio-based’ bouwmaterialen

Rijstvlies, bamboe, kurk en hennep

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen zonder gebruik te maken van milieubelastende kunststoffen of metalen? Het kan, maar blijft soms nog pionieren. Toch kun je zeker bij je parkinrichting al kiezen voor een aantal bio-based materialen, die niet alleen duurzaam zijn, maar ook een boost geven aan de uitstraling van je recreatieobjecten of speeltoestellen. Niet voor niets neemt het gebruik van materialen als rijstvlies, kurk, bamboe en hennep de laatste jaren sterk toe. Ook andere alternatieven zoals riet, vlas en zelfs turf komen naar voren. En niet onbelangrijk, het wordt steeds betaalbaarder.

De overheid hanteert steeds striktere voorschriften ten aanzien van duurzaamheid en voetafdruk van de bouw. Er wordt dan ook al volop geïnvesteerd in duurzame alternatieven voor hout, beton of staal. Sommigen daarvan zijn veelbelovend. Architecten en ontwerpers zijn enthousiast. Vroeger was het grootste struikelblok bij het kiezen voor duurzame alternatieven de hoge kosten, beperkte keuze en de lange levertijden, deels veroorzaakt door de beperkte productiecapaciteit. Ook moest er altijd rekening worden gehouden, zeker bij grote verwerkers, met een “learning curve”. Verwerkers moeten eerst leren omgaan met nieuwe materialen die vaak onder veel striktere voorwaarden moeten worden gemonteerd. Dit alles heeft de algemene keuze voor duurzame alternatieven altijd gestremd. Maar deze pioniersfase is langzamerhand voorbij. Tal van bio-based materialen worden al volop ingezet bij inrichting en ontwerpen van bijvoorbeeld recreatiemeubilair.

Rijstvlies het nieuwe bouwmateriaal

Rijstvlies heeft met name in Azië en het Midden-Oosten al een behoorlijke opmars gemaakt, maar wordt de laatste jaren ook meer en meer gebruikt in Europa. Rijstvlies is feitelijk de rijsthuls die de rijstkorrel beschermt terwijl deze groeit. Het materiaal wordt vaak in het voedselproces gescheiden en in grote hoeveelheden afgevoerd als afval, maar meer-en-meer gebruikt als nieuwe grondstof. Eigenlijk heel logisch, want het is zeer bestendig tegen vocht en UV-licht en kan – door het te combineren met hars of olie – ook thermisch vervormd worden, waardoor mooie vloeiende vormen in ontwerp mogelijk worden. Inmiddels worden al picknickbanken, vlonders, steigers en zelfs skatebanen vervaardigd met dit duurzame materiaal. Ook de viaducten langs de ‘Hunebed Highway ‘(N34 in Drenthe zijn bekleed met dit nieuwe materiaal. De erkenning van rijstvlies als nieuw bouwmateriaal heeft, blijkt uit de RedDot-designaward die dit materiaal in 2017 ontving en de Green Product Award in 2018 in de categorie architectuur.

Kurk

Kurk is de schors van een kurkeik. De eik kan na het “oogsten” gewoon blijven staan en kan eenmaal in de pak-en-beet 10 jaar worden geoogst. Kurk komt met name uit landen in de Middellandse Zee; Portugal en Spanje zijn de grootste leveranciers. Kurk heeft heel andere toepassingen voor gebruik dan rijstvlies. Met name de isolerende en dempende eigenschappen worden gewaardeerd bij gebruik. Als valondergrond bij speeltoestellen kom je al vaak een ondergrond van kurk tegen. Verder wordt het gebruikt als wandbekleding om een interieur een warme, natuurlijke uitstraling te geven. Kurk is wel relatief duur, zeker vergeleken met de traditionele alternatieven zoals schuim of rubber.

Hennep, de enige CO2-negatieve grondstof

Hennep is in de recreatiesector met name bekend in omgevingen waar (hennep-) touwen gebruikt worden. Denk aan de watersport, in klimbossen of als chique ‘geleiding’ of leuning in bijvoorbeeld de horeca. Ook als isolatiemateriaal is het uitermate geschikt. Zeker voor mensen met huid- en/ of ademhalingsproblemen voor mensen die daarvoor gevoelig zijn.

Bamboe

Bamboe is waarschijnlijk de bekendste grondstof, die als duurzaam bouwmateriaal wordt gebruikt bij de inrichting van recreatieparken. Het is een veelgebruikt materiaal dat al enkele tientallen jaren op de markt te vinden is. Het is een sterk en lichtgewicht materiaal waardoor het ook vaak als vloer wordt gebruikt in bijvoorbeeld een boomhut.

Wist je trouwens dat bamboe een grassoort is die in de juiste condities wel tientallen centimeters per dag kan groeien? Gemiddeld duurt het ongeveer 5 jaar voordat een baboestam kan worden geoogst. De wortels blijven hierbij behouden waardoor er weer andere stammen kunnen groeien.

Het Bamboebos van Prafrance

In Frankrijk vind je trouwens een prachtige bamboe-attractie: het Bamboebos van Prafrance. Dit werd in 1856 gecreëerd door Eugène Mazel, een door botanica gepassioneerde inwoner van de Cévennen, en is een wonderlijke exotische tuin die uitnodigt tot kuieren. De rustgevende lanen, omgeven door hoge bamboe; het dal van de Draak, een prachtige Japanse zentuin; het bambusarium met talrijke soorten bamboe; de Mazelserres met geurplanten en exotische bloemen; het Laotiaanse dorp met typische bouwsels in bamboe; de watertuin, eindeloos vredig met zijn kooikarpers, waterlelies en lotussen … Zoveel schitterende zaken die deze tuin beroemd maakten.