Thematisering: Winterse gezelligheid in Ermelo en Harderwijk

Verlichte overspanningen boven de winkelstraten, sfeerverlichting in de bomen en een ijsbaan als extra publiekstrekker. De winterse gezelligheid vind je op de Veluwe in Ermelo en Harderwijk. Een mooie aankleding van het dorp en de stad met het winterthema kan alleen als het gezamenlijk gedragen wordt, zowel financieel als door de inzet van betrokken vrijwilligers, stellen de kartrekkers. 

Ermelo staat bekend om de zomeravondbraderieën. In de zomer lopen de campings leeg en trekken hordes vakantiegangers door de Stationsstraat langs de kramen. Het is voor Ermelo Buitenleven, de uitvoerende organisatie voor het Centrummanagement, de uitdaging om het dorp ook in de wintermaanden aantrekkelijk te maken. “In de zomer trekken mensen wel naar het dorp, want de braderieën zijn een begrip. We moeten de winterse gezelligheid bieden om de inwoners en de bezoekers ook in de wintermaanden naar het centrum te krijgen”, weet Ronnie Regeling van Ermelo Buitenleven. De wens bij de ondernemers leefde al vanaf 2015 om kerstverlichting in het dorp op te hangen. “Dit begon met acht verlichte bomen, maar we kregen de financiën niet voor elkaar. Vorig jaar konden we vanuit het Centrummanagement realiseren dat twaalf bomen in het voetgangersgebied verlicht zijn. Iedere ondernemer in de Stationsstraat heeft er indirect aan meebetaald, want vanuit de reclamebelasting zijn hier middelen voor vrijgemaakt. Ook de gemeente Ermelo heeft een deel gefinancierd.”

Eyecatchers en welkomstframes

De verlichting werkt sfeerverhogend, vindt Regeling. “Het wordt nu redelijk vroeg donker en dan is het leuk dat je in een verlicht centrum komt.” Een jaar eerder, in november 2021, heeft de grootste verandering plaatsgevonden. Toen zijn de eyecatchers en de welkomstframes geïntroduceerd. Dit is mede gerealiseerd door de crowdfundingsactie Licht in Ermelo. “De eyecatchers zijn een verlicht hert op het Stationsplein, een pauw op het Pauwenplein bij de horeca en een ree op het Molenaarsplein bij de café’s. In het wapen van Ermelo zit een pauw, dat is het symbool van Ermelo en verwijst naar de witte pauwen op Landgoed Staverden. Typisch en herkenbaar voor Ermelo. In winkelcentrum De Enk zijn vorig jaar verlichte sterren als overspanning gerealiseerd, waar de winkeliers van De Enk ook een flinke bijdrage aan hebben gedaan. De sterren aan de lantaarnpalen, de welkomstframes en de eyecatchers hebben samen 60.000 euro gekost. Dat is een investering voor jaren geweest. Samen met de verlichte bomen vormt het één geheel.”

Regeling merkt dat vooral de eyecatchers de aandacht trekken. “Het valt op dat heel veel mensen er een foto bij maken en dat zie je terug op social media. Dat is een heel leuk gezicht en met de eyecatchers is Ermelo ook echt onderscheidend. Het is moeilijk meet baar of dat ook meer bezoekers trekt, maar je hoort wel positieve verhalen over het centrum en dat is ook belangrijk. Tegenwoordig gaat het om beleving. Winkeliers hebben behoefte aan gezelligheid in de donkere dagen, daarom blijft de sfeerverlichting langer hangen tot en met februari 2024.”

Ook de kerstmarkt op zaterdag 16 december is een jaarlijks terugkerend evenement in het dorp. In het voetgangersgebied van de Stationsstraat staan dan zo’n 60-65 kraampjes. Op diverse plaatsen is er entertainment en muziek, waaronder een jongleur en iemand die met een polaroid camera foto’s maakt van mensen bij de eyecatchers. “De kerstmarkt is van 10.00-17.00 uur, want Ermelo is in de winter geen plaats om dit ’s avonds door te trekken”, weet Regeling die dit evenement vanuit Ermelo Buitenleven en het Centrummanagement coördineert. “Wij vragen vergunning aan, regelen de kramen en zorgen voor entertainment en muziek. De kerstmarkt trekt ook mensen van buiten Ermelo, maar je merkt vergeleken bij de  zomer wel dat er geen toeristen zijn.”

‘IJsbaan goed voor het hele dorp’

Bij de entree van Ermelo op ’t Weitje krijgt het winterthema een extra dimensie met een overdekte ijsbaan, die in 2019 voor het eerst werd opgetuigd en er nu voor de derde keer komt. In 2020 en 2021 was er door corona geen ijsbaan, maar vorig jaar werd de baan wel weer mogelijk gemaakt door het bedrijfsleven en in 2023 wordt de nieuwe traditie voortgezet. “De ijsbaan is goed voor het hele dorp, men gaat niet de hele middag naar de ijsbaan en kan het makkelijk combineren met iets anders in het centrum. Dit trekt toch weer extra bezoekers, ook van omliggende dorpen die geen ijsbaan hebben. Dit soort evenementen leveren de economie ook veel op”, weet Regeling, die ook bestuurslid van de organiserende stichting is.

De stichting IJs in Ermelo is in 2017 tot stand gekomen, maar het duurde twee jaar voor Ermelo ‘klaar’ was voor een eerste overdekte ijsbaan. Vicevoorzitter Marco van Dijk zegt hierover: “Het is begonnen met een leuk idee van lokale ondernemers, maar ook uitgegroeid door zo’n honderd vrijwilligers, die o.a. in het bestuur zitten. In 2017 hebben we de meeste mensen benaderd en in 2018 hebben we een presentatie gehouden aan de raad. Het plan moest gedragen worden door de politiek en uitgevoerd worden. Het is een project van een paar ton aan begroting, wat moet worden opgebracht door sponsoren. Het plan was december 2018 te starten, maar dat kwam iets te vroeg, want er komt zeker voor een eerste keer heel veel bij kijken. Iedereen is druk en doet dit in zijn vrije tijd ‘erbij’, maar veel vrijwilligers vinden het leuk om te helpen in de uitvoering, bij de opbouw, de schaatsverhuur, of de koek en zopie. Al ontkomen we er niet aan ook horecapersoneel in te huren om van ’s ochtends 9.00 uur tot ’s avonds 22.00 uur het draaiende te houden. Iedereen kan bijdragen, ook mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Het vertrekpunt vanaf het begin is dat niemand er geld aan verdient, wat de stichting binnenkrijgt ,vloeit weer terug naar de ijsbaan.”

Sociale functie

Ermelo is een zorgdorp en dat zie je op de ijsbaan zeker terug. “De ijsbaan is er voor alle bevolkingslagen. 2.800 kinderen uit Ermelo en Putten mogen gratis schoolschaatsen; de schaatslessen worden gegeven door een buurtsportcoach van Interactie. Blinden kunnen schaatsen. Ouderen worden opgehaald uit verzorgingstehuizen en krijgen gratis koffie en gebak. Ze mogen met hun rollator het ijs op. Er komen veel mensen terug en afgelopen jaar hadden we 14.000 bezoekers, inclusief het schoolschaatsen en de befaamde competitie om de curling cup. Daar doen bijna 1.000 mensen mee van bedrijven tot vriendenteams. Dit heeft ook aantrekkingskracht op heel Ermelo.”

IJs in Ermelo heeft gekozen voor een overdekte schaatsbaan. “Zo kan er altijd geschaatst worden, maar het is wel een extra kostenpost. Met de horeca-inrichting, de huur van de ijsbaan, EHBO en beveiliging loopt dat flink in de papieren. Maar wij vinden het belangrijk dat de ijsbaan een hoop gezelligheid uitstraalt en plezier biedt voor jong en oud. We zien veel opa’s en oma’s met hun kleinkinderen. De horeca wordt helemaal gestyled in winterse sferen door leuke aankleding, verlichting, kerstversiering en een mooie bar. Zodat je, als je niet gaat schaatsen, ook een wijntje kunt drinken. De uitdaging is het ieder jaar beter, mooier en soepeler te maken.”

‘Het winterthema brengt saamhorigheid in de stad’

Ook in Harderwijk hangt de sfeerverlichting er al in november en blijft branden tot in het nieuwe jaar. Het winterthema brengt saamhorigheid in de stad, vinden Inge van Assen en Marcel Schipper van Heerlijk Harderwijk, de citymarketingorganisatie van de stad.

Centrum in feestverlichting

De verlichting wordt georganiseerd door Heerlijk Harderwijk in nauwe samenwerking met de gemeente Harderwijk en Binnenstad Ondernemers Harderwijk. Van 30 oktober tot  6 februari is de historische binnenstad op allerlei plekken verlicht. Ook de Bruggestraat en Vijhestraat aan de rand van het centrum staan deze winter in de feestverlichting. Aan de lantaarnpalen zijn brandende sterren bevestigd en ook de bomen zijn verlicht. Bij het Stadsmuseum in de Donkerstraat hangen lichtmatrassen in de leilindes. Inmiddels doen op verschillende plekken in de stad ook bewoners mee, zoals op de Vischmarkt waar zij zes bomen langs de waterpartij feestelijk hebben verlicht. Op de Smeepoortenbrink versieren bewoners hun gevels en lichten hun huizen aan en ook de Vuldersbrink is uitgelicht tijdens de feestdagen.

Bij het historische havenkwartier – de molen, de visafslag/botterloods en de smederij – worden dit jaar tussen kerst en oud & nieuw activiteiten georganiseerd. Bij het laatste Hanze-event van dit Hanzejaar, ‘Kleur de Hanze’, wordt de karakteristieke Vischpoort van 22 tot en met 29 december tussen 16.30 en 23.00 uur fraai verlicht. Hiervoor kun je  een kleurplaat downloaden en weer uploaden. De ingekleurde tekeningen worden vervolgens door mapping geprojecteerd. Zo geniet je van je eigen kleurplaat op de eeuwenoude Vischpoort.

Om de stad in alle seizoenen aantrekkelijk te maken voor bewoners en bezoekers heeft een enthousiaste groep ondernemers (de stuurgroep) de handschoen opgepakt. Op dit moment bestaat er nog geen professionele samenwerking tussen de binnenstadondernemers. Inge van Assen van Heerlijk Harderwijk: “De stuurgroep doet er alles aan om de binnenstadondernemers te verenigen en dat lukt best goed. Al ruim honderd ondernemers zijn aangesloten en dragen bij in de kosten. Zo is er geld om iets te organiseren. Voor komend jaar wordt er samen met de gemeente gewerkt aan een toekomstbestendige organisatie waarin iedere ondernemer zijn bijdrage levert.”

Alleen door samenwerking kun je doelen bereiken, stelt Van Assen. “Ben je verenigd, dan sta je zoveel sterker! We doen voor nu wat we kunnen. Het komende jaar wordt er door ondernemers en gemeente toegewerkt naar een professionele organisatie met bijbehorende gelden. Zo wordt de toekomst gewaarborgd. Als we goed verenigd zijn, wordt onze stad alleen maar mooier en aantrekkelijker voor de inwoners en de regio.”

‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt’ is een uitspraak van Johan Cruijff die door collega Marcel Schipper van Heerlijk Harderwijk wordt omarmd. De ondernemer denkt groot maar krijgt nog niet iedereen mee. “Je moet het zelf willen en dan ga je het ook zien. Ik zou graag meer willen overdrijven, met sfeerverlichting, aankleding en etalages. Maar overdrijven past niet bij de Veluwse mentaliteit.” Zelf is hij al 19 jaar betrokken bij de ijsbaan, die er dit jaar voor de zestiende keer ligt met als organiserende stichting Harderwijk op IJs. “Er staat een sterk bestuur dat in basis is begonnen met alleen maar ondernemers. De stichting is aangevlogen als een onderneming. Je bedenkt sponsorpakketten waar iets tegenover staat. Het geld dat je overhoudt kun je opnieuw investeren. Het eerste jaar hebben we van leveranciers veel voor niks gekregen, met de afspraak dat zodra het geld er was, de rekeningen betaald zouden worden. We zouden het drie jaar proberen, als het daarna niet groter of beter wordt, moet je ermee stoppen en elkaar een hand geven. Uiteindelijk staat of valt alles ook met geld, want we moeten het wel verantwoord doen. De sponsorcommissie krijgt het financieel altijd voor elkaar. Wij hebben het gevoel gecreëerd dat je erbij wilt horen.” Schipper noemt vooral de groep van 150 ‘zeer betrokken en volhardende’ vrijwilligers als onmisbaar.” Ze zijn 100% loyaal en betrokken, zonder die vrijwilligers heb je geen ijsbaan. Goede mensen zijn je grootste kapitaal.”

Kerstsfeer zoals Düsseldorf

Schipper refereert ook aan de kerstsfeer, zoals bijvoorbeeld Düsseldorf die uitstraalt. “Als je de hoek om komt en het plein op gaat, moet net als bij de kerstmarkt in Düsseldorf de kerstsfeer, glühwein en gezelligheid je tegemoet komen. Dat is mijn visie en ambitie voor de toekomst. We zijn de hoofdstad van de Noordwest Veluwe en moeten vooroplopen en de nuchterheid loslaten. Minder kan altijd nog. Je moet overdrijven en de ijsbaan geeft een feestje op de Markt. Er is geen evenement dat van 24 november tot 6 januari 6,5 weken duurt en dat al 16 jaar. Er zijn elk jaar minimaal 40 tot 50 duizend mensen die op de ijsbaan komen schaatsen of naar het horecapaviljoen gaan, dat gerund wordt door restaurant Johannes en ’t Huus van Guus.”

De ijsbaan is zoals een ijsbaan hoort te zijn: koek en zopie; eten, drinken, beleven. “Als het bonbondoosje mooi is, moet het snoepje wel heel lekker zijn. Als de beleving op de ijsbaan goed is dan klopt de filosofie. Je ziet de slingers en de aankleding, maar alle kabels liggen onder de grond. Het moet tot in detail goed zijn.”

De metafoor van het bonbondoosje geldt volgens Schipper voor de hele stad. Maar hij kijkt breder dan dat. “Je moet over de grenzen van je eigen stad heen stappen en ook Ermelo promoten. Wij hebben geen last van Ermelo en Ermelo niet van ons. De gedachte is dat je elkaar promoot. De regio moet zichzelf verkopen, gebiedspromotie is de toekomst. Niemand gaat drie weken in Harderwijk op vakantie, maar mensen moeten hier wel vijf keer naar toe komen.”