De stille toeristisch revolutie in Midden-Limburg

Bij toerisme in Limburg wordt vaak automatisch aan Zuid-Limburg gedacht. Midden-Limburg, het smalste stukje Nederland, realiseert groei op heel eigen wijze. Het grensoverschrijdend toerisme is uitstekend ontwikkeld. Maar waarmee profileert deze regio zich eigenlijk? En waarin schuilt het succes? We gingen op onderzoek uit in de regio en spraken met verschillende ondernemers en hun vertegenwoordigers.

Midden-Limburg is geen toeristische entiteit

Luc van Engelen, directeur Fun Beach leisure park, en lid van het ondernemersplatform Midden Limburg: “Limburg is voor de toerist één merk. Binnen dat merk heb je wel een aantal thema’s.

• Heuvels
• Cultuur
• Bijzondere steden als Maastricht en Roermond
• Natuurgebieden
• En Water!

Je kunt als ondernemer aanhaken bij een thema dat goed bij je past. In dit gebied zijn dat natuurlijk geen heuvels. Maar er zijn hier voldoende andere troeven. Voor deze regio kan ik zeggen ‘water is goud.’ Ik hoop dat er in de regio nog meer leuke recreatieve bedrijven neerstrijken. Dat zien we niet als concurrent, maar het verbetert het aanbod in de regio, net als bij een meubelboulevard.”

Ondernemers die weten wat ze willen

Samenwerken is duidelijk een van de succesfactoren geweest achter de positieve toeristische ontwikkelingen. Giel Polman, inmiddels al 9 jaar directeur VVV Midden Limburg: “Toen ik hier kwam was er veel sprake van het zogenaamde ‘kerktoren denken’, elk stadje en dorpje wilde voor zichzelf profileren. Daarin is de afgelopen jaren veel verbeterd. Als VVV Midden Limburg adviseren we hierin ook de gemeentebesturen. Wat ook goed werkt is dat ondernemers zich hebben verenigd in een ondernemersplatform. Zij bedenken zelf wat ze nodig hebben en zorgen dat hun wensen ook gehoord worden. De overheden, zoals de provincie, vinden zo’n platform erg prettig om mee samen te werken. Zo hebben ze één duidelijk aanspreekpunt, die onderling al zaken heeft afgestemd met de achterban.” Van Engelen noemt nog een partij die in dit waterrijke gebied een belangrijke rol speelt: “We hebben veel te maken met Rijkswaterstaat. Die zijn natuurlijk primair verantwoordelijk voor de waterveiligheid. Dat ging in het verleden nog wel eens ten kosten van recreatieve kansen. Dankzij onze lobby begint het hier nu ook iets te kantelen.”

Een andere woordvoerder van het ondernemersplatform is Angelique Joosten, marketing en salesmanager op Recreatiepark de Leistert. Zij noemt nog enkele activiteiten die ondernemers gezamenlijk oppakken: “We hebben veel baat bij de doelgroepenaanpak die door de RECRON is geïnitieerd. De provincie heeft ondersteund om dit bij de bedrijven in de regio te introduceren. Ook ons bedrijf hebben we kritisch langs deze meetlat gelegd. Scherp durven kiezen voor een specifieke doelgroep is best hard en lastig. Je moet immers afscheid nemen van oude klanten. Op termijn zie je dat een heldere keuze zorgt voor meer bezoekers en een hogere waardering. Als ondernemersplatform stellen we voor om een vlekkenplan te maken in Noord- en Midden Limburg waarmee je het specifieke aanbod voor doelgroepen beter kunt clusteren.”

Er wordt ook al gewerkt aan een volgende stap om de kwaliteit van het toerisme in de regio een boost te geven. Joosten: “We zijn bezig met het opzetten van een Limburg Leisure Academy (midden- en noord-). Hierin willen we 1.) kennis en kunde in de regio bundelen en beschikbaar maken, 2) externe deskundigen en inspirators uitnodigen om ons te helpen met doorontwikkeling en 3) specifieke cursussen aanbieden voor zowel ondernemers en medewerkers.”

Water als onverwachte troef in Midden Limburg

Limburg heeft een uitstekend toeristisch imago. De recreatieve mogelijkheden en de mooie natuur bepalen in grote mate het imago van de provincie. Ook de bourgondische sfeer speelt een belangrijke rol. Het thema ‘water’ wordt in het imago onderzoek van Hendrik Beerda niet genoemd als onderscheidend profiel. Tijdens een bezoek aan Midden Limburg blijkt dat juist dit thema een onverwacht sterke troef aan het worden is.

In 1995 werkte ik, toen nog als student aan de Universiteit Wageningen, mee aan een onderzoek naar recreatieve mogelijkheden in de Maasplassen. Dat was destijds echt nog een recreatief pioniersgebied. Als je ziet wat er inmiddels rond de Maasplassen is ontstaan aan toeristische infrastructuur, dan kun je bijna spreken van een revolutionaire ontwikkeling. De afgelopen drie jaar is het riviercruise-toerisme met 50% gegroeid.

Roermond waakt voor overtoerisme

Bij ‘overtoerisme’ denk je al snel aan Amsterdam. In Roermond begint het toerisme ook vrij massale vormen aan te nemen, met de nodige congestieverschijnselen als gevolg. Het is dan ook niet vreemd dat de politiek daar aandacht voor heeft. De grootste trekpleister is de Outlet Roermond, die 7,5 miljoen bezoekers trok in 2017 en wil doorgroeien naar 12 miljoen in 2021. Dat is overigens niet de enige troef van de stad; ook de gezellige historische binnenstad is een bezoekje waard en er zijn volop initiatieven voor toeristische verbreding. Nieuwe hotels worden alleen nog toegelaten als ze een nichemarkt bedienen. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor het recent geopende Grand Hotel Valies. Zij profileren zich als gezinshotel. Dat betekent o.a. een grote speelruimte voor kinderen van verschillende leeftijdsgroepen. Maar ook zalen voor zakelijke bijeenkomsten zijn in het hotel te vinden, waardoor het hotel een betere spreiding van de bezetting kan realiseren.

Kansen over de grenzen

Het smalste stukje Nederland zou weinig marktpotentie hebben als de grenzen een barrière vormden. Deze psychologische barrière is gelukkig overwonnen en veel bedrijven zijn in hoge mate afhankelijk van de (grote) Duitse – en in mindere mate Belgische – markt over de grens. Het Maasplassengebied is een populaire regio voor Duitse watersporters, die in vel jachthavens dan ook in de meerderheid zijn. Ook in de Outlet Roermond zijn Nederlandse bezoekers een minderheid. Giel Polman voegt nog toe: “Hotels in de regio profiteren ook van de beurzen in Duitsland. Als er een grote beurs plaatsvindt dan wijken bezoekers makkelijk uit naar Roermond. Dat ligt op drie kwartier rijden.”

Paradijs voor toeristisch ondernemers?

Ondanks de mooie ontwikkelingen bij diverse topbedrijven is er ook hier een onderkant van de markt die de nodige aandacht vraagt. Uit een vitaliteitsonderzoek van ZKA blijkt dat zo’n 20% van de campings en bungalowparken een impuls nodig heeft.