Shaping a better world

In 1971 werd de Zeehondencrèche in Pieterburen geopend, tegenwoordig Zeehondencentrum Pieterburen, door oprichtster Leentje Godlieb, beter bekend als Lenie ‘t Hart. Dit was één van de allereerste ‘attracties’ waar vrijetijdsbesteding gecombineerd werd met goed bezig zijn voor de wereld, ofwel ‘shaping a better world’. Maar eigenlijk is Holle Bolle Gijs de oudste duurzaamheidsattractie van het land, zegt Wyke Smit, manager bestuurlijke zaken en duurzaamheid van De Efteling. Deze afvalvreter staat al ruim zestig jaar in de Efteling. In 2020 wil de Efteling volledig klimaatneutraal zijn.

Eind mei stond de Breda University of Applied Sciences (voorheen NHTV/NWIT) stil bij het feit dat er inmiddels al 55 jaar toeristisch HBO-onderwijs in Nederland bestaat. Het thema van het Congresstival dat hieraan gewijd was, luidde “shaping a better world”. Of je dit nu doet door fysieke maatregelen, zoals dierenopvang of afvalinzameling of dat je dit doet door een boodschap door middel van thematisering en marketing uit te dragen, het is meer dan ooit een actueel thema.

De sector ligt onder een vergrootglas. Steeds vaker komt de toeristische sector in beeld als een milieuvervuilende industrie die landschappen en culturen vernietigt. Met name de massaliteit leidt tot het dichtslibben van steden en wegen, geluidsoverlast, stank, onderlinge hinder en irritaties tussen toeristen vanwege te lange wachttijden op luchthavens en bij attracties. Naast deze direct in het oog springende negatieve effecten, leidt een massale ontwikkeling ook tot een grote inbreuk op de lokale identiteit van bijvoorbeeld monumentale steden of strandbestemmingen. Bovendien kan toerisme nadelige ecologische effecten hebben: erosievorming, verstoring van het dierenleven en verstening van natuurlijke landschappen zijn enkele gevolgen van grootschalige toeristische ontwikkelingen. Verder staat de leefbaarheid van sommige toeristische steden onder druk. Doordat toeristische verhuur – denk aan Airbnb – meert rendeert dan het huisvesten van de lokale bevolking, lopen steden leeg en worden het kitscherige attractiedecors.

Op zoek naar balans

Om een goede balans te creëren tussen economisch profijt enerzijds en duurzaamheid en continuïteit anderzijds is het noodzakelijk toeristische ontwikkelingen te sturen. Voor de Breda University of Applied Sciences (BUas) is dit één van de speerpunten bij het opleiden van het toekomstige kader van onze sector. Hans Mommaas, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving en parttime Hoogleraar Regional Sustainability Governance aan het Tilburg Institute for Law and Regional Governance (TiREG) van Tilburg University gaf hierover een keynote-speech tijdens het Congresstival ter gelegenheid van het 55-jarig bestaan én de opening van de nieuwe campus van de BUas..

Om evenwicht te vinden, is het zaak om inzicht te hebben in het reisgedrag, de effecten daarvan én in de belevingswereld van vakantiegangers. Hoe trigger je hen. Leek dit in het recente verleden nog een eenvoudige zaak, tegenwoordig blijkt de leidraad voor gedrag niet gemakkelijk traceerbaar gezien de veranderende behoeften van de consument.

Thema-attracties die focussen op een betere wereld

Nieuwe toeristische initiatieven spelen nadrukkelijk in op de veranderende behoeftes van de consument en hun drive een bijdrage te leveren aan een betere wereld. Zo wordt in Ede de World Food Experience gerealiseerd. Een attractie die een steentje wil bijdragen aan een gezonde, smakelijke en duurzame toekomst voor ons, Nederland en de wereld. De ambitieuze doelstellingen van dit ‘voedselavontuur’ zijn:

1. Het vergroten van de kennis en het bewustzijn van de consument over ons voedsel en de gevolgen van onze voedselkeuzes.

2. De World Food Experience moet op inspirerende wijze internationaal laten zien wat het belang van een duurzame voedselproductie is en wat daarbij komt kijken.

3. World Food Experience moet uitgroeien tot een internationaal icoon op het gebied van voedsel en voeding, met een actieve rol in het maatschappelijk debat.

4. Het is dé plek waar Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen elkaar ontmoeten, inspireren en laten zien welke rol de innovatieve Nederlandse voedselsector speelt bij het oppakken van grote mondiale uitdagingen.

Maar ook op kleinere schaal zie je dat toeristische ondernemers al duurzame keuzes maken. Restaurants zonder vegetarische opties op de kaart zul je amper meer tegenkomen. Verblijfsaccommodaties kiezen voor groene stroom, gescheiden afvalinzameling, energiebesparende maatregelen etc. etc. In Recreatie Totaal zijn hier al meerdere artikelen aan gewijd.

Internationale voorbeelden van Shaping a better world

Al sinds 2016 is de kabelbaan naar de Tafelberg in Kaapstad (Zuid-Afrika) carbonneutraal. Het Eden-project in Groot-Britannië is een ander schoolvoorbeeld van duurzaamheid. Deze klimaatattractie laat ons de weg zien naar een schone en groene toekomst.

De Copenhill in Denemarken is een groene energiecentrale waarboven een skihelling is aangelegd. Jaarlijks komen hier meer dan 300.000 bezoekers om te ervaren dat een duurzame stad niet alleen beter is voor het milieu, maar ook voor inwoners en bezoekers. Het Climate Museum in New York is zo’n andere must-see-attractie. Het moedigt bezoekers nadrukkelijk aan zélf te strijden voor een betere toekomst.

Op de Bahama’s probeert men het duiktoerisme naar de kwetsbare koraalriffen te verminderen door een attractief kunstrif te bouwen. Jason deCaires Taylor, een Britse beeldhouwer en milieu-activist heeft een aantal bizarre onderwatersculturen ontworpen, waaronder de 60 ton zware Oceaangod Atlas.

In Australië rijdt sinds 2017 de aller eerste trein op zonne-energie: de Byron Bay Solar Train. Deze volledig gereconstrueerde historische trein rijdt een pittoresk traject, waardoor duizenden toeristen hiervan graag gebruik maken. Als laatste voorbeeld noemen we hier de Vena Cava wijnmakerij in Mexico. Deze hippe wijnmakerij is onder andere volledig opgetrokken uit gerecycled materiaal – waaronder vergane vissersboten – , en laat zien dat een trendy lifestyle prima samengaat met een 100% duurzame bedrijfsvoering.